(ရောင်စုံတိမ်တံတား၊ လဲ့ရွှေရည်) "သိပ်လှတာပဲ။" ဟု "မြို့ပြ၏ အခြေအနေများ မှတ်တမ်းတင်ရုပ်ရှင် (Urban Charm Record)" ၏ ကူမင်းဇာတ်လမ်းတွဲတွင် ယူနန့်သရုပ်ဆောင် Hu Jing သည် တျန်းချီရေကန်ဘေး ရိပ်သာလမ်း၏ လှပသော ရှုခင်းများကို ကြည့်ရှုရင်း အူလှိုက်သည်းလှိုက် ချီးကျူးပြောဆို ခဲ့ပါသည်။ 

ဤနွေရာသီတွင် တျန်းချီရေကန်ဘေး ရိပ်သာလမ်းသည် လူမှုကွန်ရက်မီဒီယာများတွင် ကူမင်းမြို့ရှိ လူကြိုက်အများဆုံးသော check-in နေရာတစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။ ပြင်ပအားကစားဝါသနာရှင်များနှင့် ခရီးသည်များသည် သစ်ရိပ်များအကြား အေးအေးလူလူ လမ်းလျှောက်ကြပြီး လူနှင့် သဘာဝ ရောနှောပေါင်းစပ်သည့် လှပသောမြင်ကွင်းတစ်ခုကို ဖွဲ့စည်းဖြစ်လာပါသည်။

တျန်းချီရေကန်ကို ဝန်းရံထားပြီး ၁၀၈ ကီလိုမီတာရှည်သော ဤရိပ်သာလမ်းသည် တျန်းချီရေကန်ထိန်းသိမ်းရေး ဗဟိုဒေသ၏ အခြေခံပုံကြမ်းကို ရေးဆွဲဖော်ပြကာ ဤအညွန့်တလူလူနှင့် အားသစ်အင်သစ်များ ပြည့်လျှမ်း၍နေသော ဂေဟဗေဒစင်္ကြံသည် ရေကန်များနှင့် တောတောင်များ၏ ရှုခင်းများကို ချိတ်ဆက်ပေးရုံသာမက တျန်းချီရေကန်၏ ဂေဟပတ်ဝန်းကျင် ဆက်လက်ကောင်းမွန်စေသည့် လျှို့ဝှက်ချက်များကိုလည်း ပုန်းအောင်းထားပါသည်။

၂၀၂၁ ခုနှစ် နွေဦးရာသီတွင် တျန်းချီရေကန်ဘေး ရိပ်သာလမ်း တည်ဆောက်မှု စီမံကိန်းကို တရားဝင် စတင်လုပ်ဆောင်ခဲ့၍ ကူမင်းလူမျိုးများ၏ ဂေဟစနစ်ဆိုင်ရာ မျှော်လင့်ချက်များကို သယ်ဆောင်သောကြောင့် အစကတည်းက သမားရိုးကျ မြူနီစီပယ်ဆောက်လုပ်မှုနှင့် ကွဲပြားစေရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သည်။

စီးမံကိန်းချမှုအရ တျန်းချီရေကန်ဘေး ရိပ်သာလမ်း၏ ရေကန်ဝိုင်းပတ်လမ်းသည် စုစုပေါင်း ၁၃၇ ကီလိုမီတာ ရှည်လျားပြီး ယခုအထိ ၁၀၈ ကီလိုမီတာကို တည်ဆောက်ပြီးစီးခဲ့ပြီ ဖြစ်ကာ တျန်းချီရေကန်ထိန်းသိမ်းရေး ဗဟိုဒေသ၏ ပုံကြမ်းကို ရေးဆွဲဖော်ပြပြီး တျန်းချီရေကန်ကမ်းနားရှိ လှုမှုရေးရှုခင်းများကိုလည်း ဖန်တီးပါသည်။

၄ နှစ်ကြာ စေ့စပ်သေချာစွာ တည်ဆောက်ပြီးနောက် ဂေဟစနစ် ဗဟိုဧရိယာကို ဖြတ်သန်းသည့် ဤရိပ်သာလမ်းသည် အများပြည်သူများသို့ စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပါသည်။ "တောင်၊ ရေ၊ သစ်တော၊ လယ်ကွင်း၊ ကန်၊ မြက်၊ ရွာ" တို့ဖြင့် နာမည်ပေးထားသည့် ရောင်စုံတံတား ၇ စင်းသည် တရုတ် ဂေဟအလှဗေဒဆိုင်ရာ စံပြလက်ရာ တစ်ခု ဖြစ်လာပါသည်။

ဤ"ကျောက်စိမ်းဆွဲကြိုး" တစ်ချောင်းသည် ဂေဟစနစ်ကို ကာကွယ်ရုံသာမက ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အရှိန်အဟုန်ကိုလည်း တက်ကြွစေပါသည်။ စိုစွတ်မြေ ၅၄ ခုနှင့် သာယာလှပသော ရွာပေါင်း ၄၆ ရွာသည် ရိပ်သာလမ်း၏ ချိတ်ဆက်သောကြောင့် သစ်လွင်တင့်ဆန်းလာပြီး ဂေဟစနစ် တည်းခိုခန်းများ၊ ဒြပ်မဲ့ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ် အလုပ်ရုံများ၊ သုတေသနနှင့် လေ့လာရေး အခြေခံစခန်းများသည် တစ်ခုပြီးတစ်ခု ပေါ်ထွက်လာ၍ "စိမ်းလန်းစိုပြည်သော တောတောင်ရေမြေ"ကို "ရွှေတောင်ငွေတောင်" အဖြစ်သို့ အမှန်တကယ် ပြောင်းလဲစေခဲ့ပါသည်။

ရိပ်သာလမ်း၏ တိုးချဲ့ခြင်းသည် တျန်းချီရေကန်၏ ဂေဟစနစ်ကို ဘက်ပေါင်းစုံ ကောင်းမွန်ကျနလာအောင် ပြန်လည်ပြုပြင်ပေးပါသည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်မှစ၍ ဤ"ကုန်းပြင်မြင့် တောက်ပသောပုလဲ" တစ်ခုလုံး၏ ရေအရည်အသွေးသည် Ⅳ အဆင့်ကို ၇ နှစ်ဆက်တိုက် ထိန်းသိမ်းလျက်ရှိပါသည်။

ကူမင်းမြို့ တျန်းချီရေကန် စီမံခန့်ခွဲရေး ဦးစီးဌာန၏ အချက်အလက်များအရ အရင်းအမြစ်ထိန်းချုပ်ခြင်းနှင့် ညစ်ညမ်းမှုကြားဖြတ်ခြင်း၊ မြစ်ရေလမ်းကြောင်း ကောင်းမွန်စေခြင်း၊ ဂေဟဆိုင်ရာ စိမ်းလန်းစိုပြေစေခြင်း စသည့် စနစ်တကျ အစီအမံများအားဖြင့် တျန်းချီရေကန်ကို ကာကွယ်ခြင်းနှင့် စီမံခန့်ခွဲခြင်းသည် ထူးထူးခြားခြား ရလဒ်များ ရရှိခဲ့ပါပြီ။

ကောင်းကင်ယံထဲမှ ငုံ့ကြည့်လျှင် စိုစွတ်မြေဥယျာဉ်များသည် ကျောက်စိမ်းများကဲ့သို့ တျန်းချီရေကန်ကို အလှဆင်ထား၍ နွေဦးမြို့(ကူမင်းမြို့)၏ "The Wizard of Oz" ကို ပုန်းအောင်းထားပါသည်။ မက်တာစီကွိုင်ယာပင်များသည် မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်လျက်၊ ကျူပင်များနှင့် ကလျာဏီပင်များသည် လေထဲတွင် ညင်သာစွာ လှုပ်ရှားနေကြသည်၊ ငါးများနှင့် ပုစွန်များသည် ကျောက်ဆောင်များနှင့် ရေနေပင်များကြားတွင် ဆော့ကစားနေကြသည်၊ လမ်းကျဉ်းများသည် ကွေ့တီးကွေ့ကောက်သည်၊ ငှက်များသည် သစ်တောထဲတွင် ပျံဝဲနေကြသည်။ စိုစွတ်မြေသည် လှပသောရှုခင်း ဖြစ်ရုံသာမက ဂေဟစနစ်ကို သန့်စင်စေသော စက်ကိရိယာလည်း ဖြစ်ပါသည်။

ယခုတွင် ကူမင်းမြို့၌ ရေကန်စပ်ဂေဟဇုန် အမိုပေါင်း ၆.၂၉ သောင်းကို တည်ဆောက်ပြီးစီးခဲ့ပြီ ဖြစ်၍ ပျမ်းမျှအကျယ် မီတာပေါင်း ၂၀၀ ရှိပြီး အပင်ဖုံးလွှမ်းမှုနှုန်း ၈၁ ရာခိုင်နှုန်း ရှိသည့် ပိတ်ထားသည့် ရေကန်စပ်ဂေဟဇုန်ကို ဖြစ်လာ၍ နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း ရေထဲမှ နိုင်ထရိုဂျင် ၁၃၂၄ တန်နှင့် ဖော့စ်ဖရပ်စ် ၇၄ တန်ကို စုပ်ယူနိုင်ပြီး ရေအရည်အသွေး သန့်စင်ရန်၊ ရေနှင့် မြေဆီလွှာကို ထိန်းသိမ်းရန်နှင့် ဂေဟစနစ်ကို ပြန်လည်ကောင်းမွန်စေရန် အရေးပါသော အကျိုးသက်ရောက်မှုကို ထုတ်ပြန်၍ ရေကန်စပ် အစိမ်းရောင် အကာအကွယ်ကို တည်ဆောက်ထားပါသည်။

Ottelia acuminata နှင့် Sinocyclocheilus စသည့် နှစ်ပေါင်းများစွာ ပျောက်ကွယ်သွားသော မျိုးစိတ်များကို ဤဒေသတွင် ပြန်လည်နေထိုင်စေ၍ တာ့ကွမ်းအဆောက်အအုံ၏ နှစ်ချိုးစပ်စာတန်းထဲတွင် ဖော်ပြထားသော ရှုခင်းများကို ပြန်လည်ပေါ်လာစေနေပါသည်။

ဂေဟပတ်ဝန်းကျင်သည် ဆက်လက်ကောင်းမွန်လာနေပြီး သက်ရှိစွမ်းအားများ ပြန်လည်ပေါ်လာနေ၍ မြို့နှင့် သဘာဝ အတူတူ ကခုန်နေပါသည်။

ယခုနှစ်များတွင် တျန်းချီရေကန်စပ် ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲများသည် သိသာထင်ရှားစွာ တိုးပွားလာသည် ဖြစ်ကြောင်း အလျက်အလက်များအရ သိရှိရပါသည်။ တျန်းချီရေကန်ပတ် စိုစွတ်မြေ၏ အပင်ဖုံးလွှမ်းမှုနှုန်းသည် ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ၁၃.၁ ရာခိုင်နှုန်းမှ ယခု ၈၁ ရာခိုင်နှုန်းသို့ တိုးလာ၍ အပင်မျိုးစိတ် အရေအတွက် ၂၃၂ မှ ၃၀၃ အထိ တိုးလာ၍ ငှက်မျိုးစိတ် အရေအတွက် ၈၉ မှ ၁၇၅ အထိ တိုးလာ၍ ဒေသခံငါးမျိုးစိတ် အရေအတွက် ၆ မျိုးအထိ ပြန်လည်တိုးပွားလာကာ အမျိုးသားအဆင့် ရှားပါး၊ မျိုးသုဉ်းလုနီးပါးနှင့် ကာကွယ်ထားသည့် ငှက်မျိုးစိတ် ၁၆ မျိုးကျော်သည် တျန်းချီရေကန်နှင့် ရေကန်စပ်တွင် လှုပ်ရှားနေကြ၍ ကူမင်းရှိ ငှက်မျိုးနှင့် အပင်မျိုးသည် အဆက်မပြတ် တိုးပွားလာနေပါသည်။

ဆောင်းရာသီတိုင်း ရောက်ရှိလာသည့် ခေါင်းနီစင်ရော်များသည် ဂေဟစနစ် ကောင်းမွန်လာသည့် "ဂေဟကျန်းမာရေး လက်တွေ့ညွှန်ကိန်း" ဖြစ်ပါသည်။ ၁၉၈၅ ခုနှစ်ဆန်းတွင် ကူမင်းမြို့သို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည့် စင်ရော် ၄၀၀၀ ကျော်မှ ယခုများတွင် အကောင် ၄ သောင်းကျော်အထိ၊ ဆွေဟူရေကန်၊ တာ့ကွမ်းမြစ်၊ စိုစွတ်မြေဥယျာဉ်များနှင့် တျန်းချီရေကန်စလုံးတွင် ခေါင်းနီစင်ရော်များကို တွေ့နိုင်လျက်ရှိသည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် ကူမင်းသည် "ကူမင်းမြို့ရှိ ခေါင်းနီစင်ရော်များ ကြည့်ရှုရေး ယဉ်ကျေးမှု စည်းကမ်း" ကို ထုတ်ပြန်ကျင့်သုံးခဲ့၍ ၄င်းသည် ပြည်တွင်း ဆောင်းခိုငှက်များ အထူးကာကွယ်ရေး ဥပဒေတစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။

“好美！”在《城市风华录》昆明篇中，云南籍演员胡静望着滇池绿道的旖旎风光，发出由衷的赞叹。一条108公里的“翡翠项链”在“央视风华团”脚下延展。

在这个夏天，滇池绿道是各个社交平台上，昆明最“热”的打卡点。户外运动爱好者、游客惬意地穿行于绿荫之间，构成了人与自然交融的美好画面。

环绕滇池的这108公里，勾勒出了滇池保护核心区的基本轮廓，这条生机盎然的生态廊道，不仅串联起湖光山色，更藏着滇池生态持续向好的密码。

2021年春天，滇池绿道建设工程正式启动，承载着昆明人的生态期盼，从一开始就注定了它与常规市政建设的不同。

滇池绿道整体规划的环湖全长137公里，目前已完成了108公里，勾勒出滇池保护核心区的轮廓，也在滇池之畔，“生长”出一条人文风景线。

历经四年精心雕琢，最终，这条穿越生态核心区的绿道惊艳亮相。以“山、水、林、田、湖、草、村”命名的七彩云桥，成为中式生态美学的典范之作。

这条“翡翠项链”不仅守护生态，更激活发展动能。54个湿地、46个美丽乡村因绿道串联而焕新，生态民宿、非遗工坊、研学基地次第涌现，让“绿水青山”真正转化为“金山银山”。

绿道的延伸，同步推动着滇池生态系统的全面修复。自2018年起，这颗“高原明珠”已连续七年保持全湖水质Ⅳ类。

据昆明市滇池管理局公开数据，通过控源截污、河道整治、生态增绿等系统举措，滇池保护治理已取得显著成效。

凌空俯瞰，一个个湿地公园如同翡翠，装点着滇池，藏匿着春城的绿野仙踪。水杉笔直挺立，芦苇与鼠尾草随风轻轻摇曳，鱼虾在石缝水草间嬉戏，栈道蜿蜒曲折，雀鸟在林间穿梭。湿地不仅是美妙的景观，还是生态净化器。

目前，昆明已建成湖滨生态带6.29万亩，形成平均宽度200米、植被覆盖率达81%的湖滨闭合生态带，每年可吸收水体中总氮1324吨、总磷74吨，对净化水质、涵养水土、恢复生态起到了关键作用，构建起湖滨绿色屏障。

海菜花、金线鲃等消失多年的物种重新栖息，大观楼长联中描绘的“四围香稻、万顷晴沙、九夏芙蓉、三春杨柳”的美景正在重现。

生态环境持续改善，生机回归，城市与自然共舞。

公开数据显示，近年来昆明市滇池湖滨生物多样性显著提升。环滇池湿地植被覆盖率从2007年的13.1%提升到现在约81%，植物物种从232种增加至303种，鸟类从89种增加至175种，土著鱼类恢复至6种，16种以上国家级珍稀、濒危和保护鸟类在滇池及湖滨活动，昆明鸟类图鉴、植物图鉴等不断“上新”。

每年冬季如约而至的红嘴鸥，更是生态向好的“活指标”。从1985年初进昆明市区的4000多只，到近几年的4万多只，翠湖、大观河、各个湿地公园、滇池都出现了越冬“精灵”嬉戏觅食的灵动身影。2023年昆明颁布实施《昆明市文明观赏红嘴鸥规定》，开创了国内专项保护候鸟立法先河。